Mniszek lekarski to roślina znana nam wszystkim. Dla niektórych jest ozdobą łąk, dla ogrodników zmorą, dla ludzi zajmujących się ziołolecznictwem ziołem, które posiada wiele pozytywnych właściwości poznanych przez ”medycynę naturalną”, a podpartych przez badania naukowe. Można z nich korzystać, pijąc z niego herbatę. Co zaś najważniejsze – mniszek pospolity jest bardzo łatwo dostępny i dzięki temu nic nie kosztuje.
Mniszek lekarski – czym jest?
Mniszek lekarski tudzież mniszek pospolity to określenie rośliny, którą poznajemy po jej złocistych kwiatach kwitnących z nadejście wiosny. Dzieci znają ją również jako dmuchawca. Mniszek pospolity pojawił się na terenach subarktycznych Eurazji jeszcze przed epoką lodowcową. Po jej zakończeniu (ok. 11 700 lat temu) rozprzestrzenił się na całą Europę i Azję – szczególnie popularny był w Chinach i w basenie Morza Śródziemnego. W XVII wieku wraz z angielskimi kolonistami pojawił się w Ameryce Północnej. Mniszek pospolity już przez starożytnych lekarzy został rozpoznany jako roślina bardzo dobra dla zdrowia – pisali o nim Rzymianie, Grecy i Chińczycy. Co najważniejsze, wiele pozytywnych cech, które mu przypisywano, wytrzymało wyzwanie rzucone im przez współczesną naukę, np.: działa przeczyszczająco (ze względu swoją na swoje diuretyczne właściwie), zwiększa wrażliwość insulinową i pobudza wytwarzanie żółci przez wątrobę.
Mniszek pospolity interesował ziołolecznictwo od dawna. Wykorzystuje ono wszystkie jego części: korzenie, liście i kwiaty.
| Część mniszka lekarskiego | Okres zbierania |
| Korzenie | Późna jesień |
| Liście | Wczesna wiosna, zanim pojawi się kwiat |
| Kwiaty | Zaraz po kwitnieniu |
Mniszek lekarski – właściwości i działanie
Właściwości mniszka lekarskiego są bardzo często trudne do zauważenia – głównie dlatego, że powszechnie uznawany jest (szczególnie przez rolników i ogrodników) za chwast, a czy chwast może mieć jakieś pozytywne właściwości? Okazuje się, że tak. Mniszek pospolity – od korzenia po kwiat – jest skarbnicą minerałów takich jak żelazo, potas, magnez, wapń. Zawiera też witaminy A, C i K. Mniszek lekarski zawiera też antyoksydanty, te zaś powstrzymują proces tworzenia się wolnych rodników, których nadmiar skutkuje miażdżycą, nowotworami (np. skóry, płuc, piersi), przedwczesnym starzeniem się skóry, stanowią też praprzyczynę choroby Alzheimera i Parkinsona.
Mniszek pospolity może pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi. Miałoby się to dziać dzięki temu, że zawiera kwas cykorowy i chlorogenowy, co do których udowodniono w badaniach na zwierzętach, że pomagają w absorpcji glukozy i zwiększają wydzielanie insuliny, co ma prowadzić do zwiększonej czułości na insulinę i mniejszego poziomu cukru we krwi. Mniszek lekarski może mieć dobry wpływ na wątrobę, chroniąc ją przed negatywnymi skutkami stresu i obecności toksycznych substancji i obniżać poziom nadmiaru tłuszczu. Pobudza też wytwarzanie żółci, jak i ułatwia jej przepływ do dwunastnicy. Ma też działanie moczopędne, dzięki któremu przyspiesza oczyszczanie się organizmu i wydalanie toksyn. Mniszek pospolity może też pomóc w walce z chorobami i wzmocnić układ odpornościowy. Okazuje się bowiem, że ekstrakt z mniszka lekarskiego znacznie zmniejsza zdolność wirusów do replikacji. Badania pokazują też, że może bronić przed wieloma szkodliwymi bakteriami.
Mniszek pospolity pomaga również w walce z rakiem. W jednym z badań okazało się, że wyciąg z mniszka lekarskiego powodował rozpoczęcie się procesu apoptozy – czyli śmierci – w komórkach nowotworowych nowotworu trzustki i prostaty, uniemożliwiając w ten sposób ich rozwój i rozprzestrzenianie się. W innych badaniach wyciąg z mniszka pospolitego miał również na komórki białaczki i czerniaka. Co ważne – inne komórki zostały nienaruszone.
Mniszek lekarski – herbata. Jak często ją pić?
Herbata z mniszka lekarskiego musi być dawkowana z ostrożnością. Jak często można taką herbatę pić? Proponuje się nie przekraczać dwóch filiżanek dziennie. Maksymalna proponowana dawka korzenia mniszka pospolitego to 8 gramów korzenia (3-4 g na filiżankę herbaty) lub 10 gramów (5 g na filiżankę) liści, choć trzeba brać pod uwagę swoją płeć, wagę i wiek. Jeśli kupiłeś herbatę w sklepie, informacje o zalecanym dawkowaniu znajdziesz na ulotce.
Po przekroczeniu zalecanej dawki mogą pojawić się efekty uboczne takie jak:
- poczucie dyskomfortu w brzuchu,
- zgaga.
Mniszek lekarski – przeciwwskazania do picia herbaty
Mogą istnieć pewne przeciwwskazania do picia herbaty z mniszka lekarskiego. Jeśli masz alergię na którąkolwiek roślinę z rodziny astrowatych, powinieneś używać, bo mniszek pospolity wtedy będzie mógł wywołać reakcje alergiczne. Poza tym mniszek lekarski może wchodzić w reakcje z lekarstwami. Jeśli więc bierzesz codziennie jakieś leki, porozmawiaj z lekarzem o tym, czy nie będą one stały na przeszkodzie do korzystania z dobrodziejstw mniszka pospolitego. Nie można go również pić, jeśli: jesteś w ciąży, karmisz piersią, cierpisz na niewydolność nerek lub masz alergię na astrowate.
Mniszek lekarski a mlecz – czymś się różnią?
Wydaje się, że pomiędzy mniszkiem lekarskim a mleczem nie ma żadnych różnic – wiele osób sądzi, że to różne nazwy tej samej rośliny. Jest jednak inaczej, choć oba wypuszczają żółte kwiaty i mają długie, wyrastające z podstawy długie liście z postrzępionymi krawędziami. Wydaje się, że nie ma żadnej różnicy w ich budowie. Ale to nieprawda. Jak je w takim razie rozróżnić?
Trzeba spojrzeć na kwiaty. W przypadku mlecza kwiaty wyrastają z łodygi, mniszek pospolity zaś ma kwiaty wyrastające z podstawy. To podstawowa różnica, która pozwoli rozpoznać, czy dana roślina to mniszek lekarski czy też łyczoga (inna nazwa mlecza).
Herbata z mniszka lekarskiego, czyli twój sojusznik w dbaniu o zdrowie
Herbata z mniszka lekarskiego ma mnóstwo pozytywnych właściwości, które pomogą ci zadbać o swoje zdrowe. Dzięki niej zadbasz o skórę, uchronisz się przed rakiem, wyczyścisz organizm, ochronisz wątrobę, a nawet spowolnisz proces starzenia.
Bibliografia
- B. Lis, D. Grabek-Lejko, Dandelion (Taraxacum officinale) – potential health benefits, 2016